ĐẶC KHU
TRỞ LẠI ĐƠN VỊ
Tôi chia tay với sư đoàn kỵ binh 5 và từ Gi-tô-mia đến Mát-xcơ-va để vào học ở Học viện Bộ Tổng tham mưu vùa mới thành lập, đã gấn bốn năm tròn.
Học viện đã bồi dưỡng cho chúng tôi rất nhiều cho chúng tôi rất nhiều, làm giàu kiến thức của mỗi người, nhất là trong lĩnh vực nghê thuật quân sự. Thành tích học tập thể hiện ở hỗ một số học viên đã trở thành cán bộ giảng dạy của chính học viện này.
Tôi thi tốt nghiệp đát kết quả tốt và đang đợi bổ nhiệm về đơn vị thì bỗng được đề nghị ở lại làm giảng viên chính của học viện. Tuy không hợp nguyện vọng, song tôi cũng ưng thuận.
Tôi giảng dạy được hai năm. Mọi việc tiến triển bình thường. Tôi đã quen với nhiệm vụ mới, và dường như không có gì trở ngại để bằng lòng với số phận của mình. Song phần lớn cuộc đời tôi đã sống trong quân ngũ sôi nổi, với những cuộc diễn tập và hành quân liên miên, giống như người dân du mục phải lên đường rời nơi chôn quen thuộc, tôi cũng thấy khó kìm nổi niềm khao khát được quay về với môi trường cũ. Tôi không muốn để nhà tôi phải sớm buồn vì nổi trăn trở đó của mình. Nhà tôi, cũng như mọi người vợ khác, đều muốn sống một cuộc đời thanh bình, yên ổn, để con cái có thể học tập bình thường, không phải nay đây mai đó.Tôi đã thử vài lần bỏ học viện về đơn vị nhưng không xong. Lần nào cũng bị từ chối với mọi lý do xem ra rất xuôi tai.
Một hôm, tôi nói chuyện với Ác-gu-nốp (đồng chí này cũng được giữ lại giảng viên ở Học viện Bổ Tổng tham mưu). Chúng tôi phát ghen với những đồng chí sau khi tốt nghiệp tại đây được về đơn vị. Một người bạn thân của tôi, người rất đáng mến là đại tá A.N.Cô-rô-li-ốp được cử làm chủ nhiệm giao thông vận tải quân khu Mát-xcơ-va. Đại tá Tơ-rô-phi-men-cô trước kia cùng học với chúng tôi được bổ nhiệm sư đoàn trưởng và về chỉ huy đơn vị ở quân khu Trung Á...
-Còn mình với cậu,-Ác-gu-nốp mỉm cười không vui,-chẳng mấy chốc sẽ thành những học giả khô khan. Chẳng ai thèm ngó tới. Và rồi thiên hạ còn riễu: chà, những nhà lý luận suông, xa rời cuộc sống bộ đội... Mà bọn mình thì có lỗi gì cơ chứ ?
Tôi đã định bác lại rắng làm giảng viên chính thức của học viện là một vinh dự lớn. Nhưng những ý nghĩ khác vô tình lại đến với tôi. Ở ta, quả thực có lúc người ta giá chưa đúng mức những cán bộ chỉ huy làm việc ở các trường cao đẳng quân sự, ở bộ máy trung ương của Bộ dân ủy quốc phòng và thậm chí ở cả Bộ Tổng tham mưu. Đôi khi điều này làm cho những sĩ quan trẻ trẻ và có khả năng nhất không thích công tác tại bộ máy trung ương và sợ rằng sau năm năm sẽ trở thành "lạc hậu" so với bạn bè của mình tốt nghiệp xong đã về đơn vị.
Trong khi đó, sự chênh lệch về giữa những người cộng tác ở các trường cao đẳng ở quân sự, ở bộ máy trung ương, với những người công tác ở bộ máy đơn vị lại đập vào mắt mọi người. Bốn năm làm việc giữa bốn bức tường của học viện, tôi thấy rất ít học viên được thăng cấp, trong khi học viên của họ ở đơn vị cứ lên cấp vùn vụt.
Tôi đến học viện cùng với M.I.Ca-da-cốp, một người bạn cũ ở sư đoàn kỵ binh 5. Ngày nay, đồng chí là một nhà chỉ huy quân sự nổi tiếng, cấp đại tướng. Tôi còn nhớ hồi ấy anh mới thiếu tá. Mới học được một năm, thì Ca-du-cốp chuyển đến quân khu trung Á. Vậy mà chỉ hai năm sau, tôi đã có thể vui sướng chúc mừng Ca-du-cốp nhân dịp anh được đề bạt sư đoàn trưởng.
-Cậu biết đại tướng Giu-cốp được cử làm tư lệnh quân khu Ki-ép chưa ?-Ác-gu-nốp hỏi tôi-Hay là ta viết thư cho đại tướng ? Chẳng lẽ đồng chí lại không giúp được gì cho bạn học cũ hay sao ? Hơn nữa, cậu có xin về Mát-xcơ-va đâu, mà chỉ xin xuống đơn vị thôi...
Tôi suy nghĩ về lời khuyên của bạn. Quả thực, tôi và Gh.C.Giu-cốp đã quen biết nhau từ lâu. Có một thời, hai chúng tôi đã chỉ huy các trung đoàn kỵ binh, lại cùng học với nhau ở trường cao đẳng kỵ binh ở Lê-nin-grát vào những năm 1924-1925. Nhưng ngay trong sự việc này, tôi cũng không muốn lợi dụng quan hệ cá nhân. Vào lúc ấy bỗng Thiếu tướng Rúp-txốp, bạn tôi, có dịp lên Mát-xcơ-va đón gia đình. Chúng tôi đã cùng học với nhau ở học viện, sau đó lại cùng làm công tác giảng dạy. Rút-xtốp được xuống đơn vị cách đây mấy tháng. Đồng chí là một cán bộ có năng lực, rất am hiểu công tác tham mưu (khi đến học viện đồng chí, đồng chí đã làm tham mưu trưởng quân đoàn bộ binh). Cuộc gặp gỡ làm cho cả hai chúng tôi đều vui.
-Thế nào, bây giờ cậu ở đâu và làm gì ? - tôi hỏi.
-Thế nào, bây giờ cậu ở đâu và làm gì ? - tôi hỏi.
-Ở chỗ Giu-cốp, Rút-txốp trả lời đầy tự hào. - Trưởng phòng tác chiến.
-Chà cậu thật may mắn! Còn mình vẫn không sao thoát khỏi nơi này.
-Hãy nghe mình,- Rúp-txốp giọng sôi nổi,-cậu cứ đề nghị với Giu-cốp đi. Đồng chí ấy sẽ giúp cậu. Ai chứ Giu-cốp thì biết rõ cậu quá còn gì. Thôi viết thư đi, mình sẽ chuyển tới tận tay cho.
Tôi đồng ý với cách này. Thư tôi viết ngắn, như một bản báo cáo: "Suốt thời gian công tác trong quân đội, tôi đều ở đơn vị, vì vậy, tôi thiết tha mong được trở về đội ngũ.. Xin sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào".
Tôi cho rằng một điều hết sức quan trọng là cân nhắc với bạn đọc: tình hình thế giới lúc ấy ngày một căng thẳng. Chiến tranh đã nổ ra ở Châu Âu. Anh và Pháp vốn đã tìm mọi cách đẩy nước Đức phát-xít sang phía Đông để chống Liên Xô, thì nay đã buộc phải đương đầu với cuộc tiến công ồ ạt của Đức . Họ phải gánh chịu hậu quả do đường lối phản trắc của họ. Mọi cố gắng của Chính phủ Liên Xô nhằm thõa thuận với Anh và Pháp để cùng nỗ lực ngăn chặn bọn phát-xít xâm lược đều không có hiệu quả. Chính phủ phản động của hai nước nước nhằm cô lập Liên Xô về chính trị và gạt mũi nhọn tiến công của bọn phát-xít Đức và bọn quân phiệt Nhật về phía Liên Xô.
Chính phủ Liên Xô đã ngăn chặn được nguy cơ đó. Việc ký kết với Đức hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau đã tan âm mưu mới của thế lực phản động quốc tế hòng dùng bàn tay của bọn quân phiệt Đức và Nhật để tiêu diệt Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
Tất nhiên, không ai tin được rằng chính phủ phát-xít Đức sẽ giữ được lâu quan hệ láng giềng hữu hảo. Nhân dân Liên Xô biết rõ bọn phát-xít căm thù đến mức nào đối với Nhà nước công nông. Song hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau giữa Liên Xô và Đức không chỉ phá vỡ mưu toan của các thế lực phản động quốc tế, mà còn tạo cho nhân dân Liên Xô thời gian quý báu và rất cần thiết để củng cố sức mạnh quốc phòng của đất nước.
Tôi còn nhớ trong các nhóm giáo viên và cả trong số học viên Bộ Tổng tham mưu ngày càng có nhiều cuộc tranh luận về triển vọng quân sự ở châu Âu. Nhiều người nói thẳng ra khả năng bè lũ Hít-le sau khi đánh bại nước Pháp sẽ chuyển sang phía Đông tiến công Liên Xô.
Mọi cuộc nói chuyện đều toát lên hoài nghi rất có cơ sở về thiện chí hòa bình của giới cầm quyền nước Đức Hít-le. Thường là sau khi hỏi thăm sức khỏe người ta hỏi ngay:
-Thế nào, liệu có chiến tranh không ?
Dĩ nhiên, chúng ta thừa hiểu là bọn phát-xít điên cuồng với khát vọng bá chủ thế giới nếu hôm nay đã ném bom những thành phố thanh bình của nước Anh thì ngày mai có thể sẽ ném bom lên đầu chúng ta còn ác liệt hơn.
Có thể ngồi yên khi bên nước láng giềng, máu của những người dân lành đang đổ, khi nhà cửa của họ đang biến thành đống hoang tàn đổ nát ? Nhân dân Liên Xô lo lắng theo dõi những sự kiện ở phương Tây. "Chủ nghĩa phát-xít - đó là chiến tranh", câu nói ấy đã thành lời cửa miệng và nhắc nhở nhân dân dè chừng hiểm họa. Một điều làm chúng ta phải thường xuyên cảnh giác đề phòng là từ mùa hè năm 1940, phần lớn biên giới phía Tây, về thực chất, đã trở thành láng giếng trực tiếp của nước Đức Hít-le. Quả là một tình thế lân bang hết sức nguy hiểm.
Những ý nghĩ lo lắng đó xâm chiếm lòng tôi. Và chính vì thế, tôi càng khao khát được về đơn vị. Thật là sung sướng nếu được về bất kỳ quân khu nào ở phía Tây, nhưng thích nhất vẫn là quân khu Ki-ép, nơi tôi đã công tác trước khi đi học. Tôi hiểu rẳng trong tình huống không yên này, quân đội rất cần những cán bộ chỉ huy đã được huấn luyện những điều cần thiết về tác chiến ở quy mô chiến dịch tại Học viện Bộ Tổng tham mưu.
Trong khi đợi Ki-ép trả lời, phòng khám bệnh của học viện cho tôi đi an dưỡng ở Ki-xlô-vốt-xcơ. Lúc này không phải lên lớp nên tôi vui lòng nhận lời và ba ngày sau đã được tận hưởng thiên nhiên tuyệt diệu ở miền Bắc Cáp-ca-dơ.
Tại đây, tôi gặp rất nhiều người quen. Là quân nhân, ngay cả trong lúc nghỉ ngơi rỗi rãi, chúng tôi vẫn không thể không nói chuyện về công việc quân sự và tình hình châu Âu.
Anh em ca ngợi hoạt động sôi nổi của đồng chí X.C.Ti-mô-sen-cô, bộ trưởng mới Bộ dân ủy quốc phòng, những cố gắng của đồng chí nhằm nâng cao tính sẵn sàng chiến đấu của bộ đội, củng cố kỷ luật hơn nữa. Thiếu tướng M.I.Pô-ta-tốp ở quân khu Ki-ép đế, hào hứng kể chuyện về bắt đầu thành lập những binh đoàn cơ giới, việc sắp sửa thay những xe tăng kiểu cũ bằng những loại xe mới tuyệt diệu.
Những ngày nghỉ nhanh chóng trôi qua. Song ngay trong lúc nghỉ ngơi, tôi vẫn băn khoăn với ý nghĩ: đồng chí Giu-cốp sẽ trả lời mình như thế nào đây? Khi đã hết hi vọng thì nhận được điện báo. Đại tướng Giu-cốp báo tin, theo yêu cầu của đồng chí, bộ trưởng Bộ dân ủy quốc phòng đã điều tôi về đặc khu Ki-ép. Tôi đươc lệnh đến ngay Ki-ép.
Ở Mát-xcơ-va, tại Cục cán bộ chỉ huy, tôi đươc đọc lệnh của bộ trưởng Bộ dân ủy quốc phòng cử tôi làm trưởng phòng tác chiến bộ tham mưu tập đoàn quân 12. Tôi cũng đươc phép đọc cả bản nhận xét mới nhất thời gian qua của Ban giám đốc học viện.
Đôi khi, người ta vẫn nhắc đến câu thành ngữ: "thức khuya mới biets đêm dài, ở lâu mới biết lòng người có nhân". Có thể nói như vậy trung tướng V.C.Mooc-do-vi-nop, chủ nhiệm khoa của chúng tôi, Đồng chí không bỏ qua một sai sót nhỏ trong công tác, thẳng thắn phê bình chúng tôi, những cán bộ giảng dạy trẻ tuổi. Vì vậy, tôi cũng không tính đến việc được nhận xét tốt. Nhưng khi bắt đầu đọc bản nhận xét do chính đồng chí tự tay ghi thì tôi không dám tin vào mắt mình nữa. Chỉ toàn những lời khen về mình ư ? Cuối bản nhận xét là kết luận: "Hoàn toàn thích hợp với chức vụ và xứng đáng được thăng quân hàm thiếu tướng".
Vậy mà tất cả những lời tốt đẹp đó lại là của một người mà chúng tôi vốn nghĩ là rất hà tiện lời khen!
Sau khi nhận lệnh điều động công tác và thu thập tài liệu cần thiết, vào một buổi tối tháng Chín, tôi chia tay với gia đình. Đây là lần đầu tiên trong suốt thời gian dài công tác trong quân đội, gia đình không đi theo tôi. Cháu trai và cháu gái vừa vào năm học mới, vả lại quyết định thuyên chuyển quá bất ngờ đến nổi không thể nói chuyện cùng thuyên chuyển.
Tôi đồng ý với cách này. Thư tôi viết ngắn, như một bản báo cáo: "Suốt thời gian công tác trong quân đội, tôi đều ở đơn vị, vì vậy, tôi thiết tha mong được trở về đội ngũ.. Xin sẵn sàng nhận bất kỳ nhiệm vụ nào".
Tôi cho rằng một điều hết sức quan trọng là cân nhắc với bạn đọc: tình hình thế giới lúc ấy ngày một căng thẳng. Chiến tranh đã nổ ra ở Châu Âu. Anh và Pháp vốn đã tìm mọi cách đẩy nước Đức phát-xít sang phía Đông để chống Liên Xô, thì nay đã buộc phải đương đầu với cuộc tiến công ồ ạt của Đức . Họ phải gánh chịu hậu quả do đường lối phản trắc của họ. Mọi cố gắng của Chính phủ Liên Xô nhằm thõa thuận với Anh và Pháp để cùng nỗ lực ngăn chặn bọn phát-xít xâm lược đều không có hiệu quả. Chính phủ phản động của hai nước nước nhằm cô lập Liên Xô về chính trị và gạt mũi nhọn tiến công của bọn phát-xít Đức và bọn quân phiệt Nhật về phía Liên Xô.
Chính phủ Liên Xô đã ngăn chặn được nguy cơ đó. Việc ký kết với Đức hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau đã tan âm mưu mới của thế lực phản động quốc tế hòng dùng bàn tay của bọn quân phiệt Đức và Nhật để tiêu diệt Nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.
Tất nhiên, không ai tin được rằng chính phủ phát-xít Đức sẽ giữ được lâu quan hệ láng giềng hữu hảo. Nhân dân Liên Xô biết rõ bọn phát-xít căm thù đến mức nào đối với Nhà nước công nông. Song hiệp ước không xâm phạm lẫn nhau giữa Liên Xô và Đức không chỉ phá vỡ mưu toan của các thế lực phản động quốc tế, mà còn tạo cho nhân dân Liên Xô thời gian quý báu và rất cần thiết để củng cố sức mạnh quốc phòng của đất nước.
Tôi còn nhớ trong các nhóm giáo viên và cả trong số học viên Bộ Tổng tham mưu ngày càng có nhiều cuộc tranh luận về triển vọng quân sự ở châu Âu. Nhiều người nói thẳng ra khả năng bè lũ Hít-le sau khi đánh bại nước Pháp sẽ chuyển sang phía Đông tiến công Liên Xô.
Mọi cuộc nói chuyện đều toát lên hoài nghi rất có cơ sở về thiện chí hòa bình của giới cầm quyền nước Đức Hít-le. Thường là sau khi hỏi thăm sức khỏe người ta hỏi ngay:
-Thế nào, liệu có chiến tranh không ?
Dĩ nhiên, chúng ta thừa hiểu là bọn phát-xít điên cuồng với khát vọng bá chủ thế giới nếu hôm nay đã ném bom những thành phố thanh bình của nước Anh thì ngày mai có thể sẽ ném bom lên đầu chúng ta còn ác liệt hơn.
Có thể ngồi yên khi bên nước láng giềng, máu của những người dân lành đang đổ, khi nhà cửa của họ đang biến thành đống hoang tàn đổ nát ? Nhân dân Liên Xô lo lắng theo dõi những sự kiện ở phương Tây. "Chủ nghĩa phát-xít - đó là chiến tranh", câu nói ấy đã thành lời cửa miệng và nhắc nhở nhân dân dè chừng hiểm họa. Một điều làm chúng ta phải thường xuyên cảnh giác đề phòng là từ mùa hè năm 1940, phần lớn biên giới phía Tây, về thực chất, đã trở thành láng giếng trực tiếp của nước Đức Hít-le. Quả là một tình thế lân bang hết sức nguy hiểm.
Những ý nghĩ lo lắng đó xâm chiếm lòng tôi. Và chính vì thế, tôi càng khao khát được về đơn vị. Thật là sung sướng nếu được về bất kỳ quân khu nào ở phía Tây, nhưng thích nhất vẫn là quân khu Ki-ép, nơi tôi đã công tác trước khi đi học. Tôi hiểu rẳng trong tình huống không yên này, quân đội rất cần những cán bộ chỉ huy đã được huấn luyện những điều cần thiết về tác chiến ở quy mô chiến dịch tại Học viện Bộ Tổng tham mưu.
Trong khi đợi Ki-ép trả lời, phòng khám bệnh của học viện cho tôi đi an dưỡng ở Ki-xlô-vốt-xcơ. Lúc này không phải lên lớp nên tôi vui lòng nhận lời và ba ngày sau đã được tận hưởng thiên nhiên tuyệt diệu ở miền Bắc Cáp-ca-dơ.
Tại đây, tôi gặp rất nhiều người quen. Là quân nhân, ngay cả trong lúc nghỉ ngơi rỗi rãi, chúng tôi vẫn không thể không nói chuyện về công việc quân sự và tình hình châu Âu.
Anh em ca ngợi hoạt động sôi nổi của đồng chí X.C.Ti-mô-sen-cô, bộ trưởng mới Bộ dân ủy quốc phòng, những cố gắng của đồng chí nhằm nâng cao tính sẵn sàng chiến đấu của bộ đội, củng cố kỷ luật hơn nữa. Thiếu tướng M.I.Pô-ta-tốp ở quân khu Ki-ép đế, hào hứng kể chuyện về bắt đầu thành lập những binh đoàn cơ giới, việc sắp sửa thay những xe tăng kiểu cũ bằng những loại xe mới tuyệt diệu.
Những ngày nghỉ nhanh chóng trôi qua. Song ngay trong lúc nghỉ ngơi, tôi vẫn băn khoăn với ý nghĩ: đồng chí Giu-cốp sẽ trả lời mình như thế nào đây? Khi đã hết hi vọng thì nhận được điện báo. Đại tướng Giu-cốp báo tin, theo yêu cầu của đồng chí, bộ trưởng Bộ dân ủy quốc phòng đã điều tôi về đặc khu Ki-ép. Tôi đươc lệnh đến ngay Ki-ép.
Ở Mát-xcơ-va, tại Cục cán bộ chỉ huy, tôi đươc đọc lệnh của bộ trưởng Bộ dân ủy quốc phòng cử tôi làm trưởng phòng tác chiến bộ tham mưu tập đoàn quân 12. Tôi cũng đươc phép đọc cả bản nhận xét mới nhất thời gian qua của Ban giám đốc học viện.
Đôi khi, người ta vẫn nhắc đến câu thành ngữ: "thức khuya mới biets đêm dài, ở lâu mới biết lòng người có nhân". Có thể nói như vậy trung tướng V.C.Mooc-do-vi-nop, chủ nhiệm khoa của chúng tôi, Đồng chí không bỏ qua một sai sót nhỏ trong công tác, thẳng thắn phê bình chúng tôi, những cán bộ giảng dạy trẻ tuổi. Vì vậy, tôi cũng không tính đến việc được nhận xét tốt. Nhưng khi bắt đầu đọc bản nhận xét do chính đồng chí tự tay ghi thì tôi không dám tin vào mắt mình nữa. Chỉ toàn những lời khen về mình ư ? Cuối bản nhận xét là kết luận: "Hoàn toàn thích hợp với chức vụ và xứng đáng được thăng quân hàm thiếu tướng".
Vậy mà tất cả những lời tốt đẹp đó lại là của một người mà chúng tôi vốn nghĩ là rất hà tiện lời khen!
Sau khi nhận lệnh điều động công tác và thu thập tài liệu cần thiết, vào một buổi tối tháng Chín, tôi chia tay với gia đình. Đây là lần đầu tiên trong suốt thời gian dài công tác trong quân đội, gia đình không đi theo tôi. Cháu trai và cháu gái vừa vào năm học mới, vả lại quyết định thuyên chuyển quá bất ngờ đến nổi không thể nói chuyện cùng thuyên chuyển.
cuối cùng cũng xong được phần đầu của Đặc khu, hoàn thành được 1% của cuốn hồi ký
Trả lờiXóa